UNG THƯ DẠ DÀY

                                                                   TS.BS. VÕ ĐẮC TRUYỀN

                                                                          TIẾN SĨ Y HỌC – BÁC SĨ CAO CẤP

                                                                       TRƯỞNG KHOA Y - ĐẠI HỌC ĐÔNG Á ĐÀ NẴNG

1. Tổng quan

Ung thư dạ dày là sự phát triển không thể kiểm soát của các tế bào trong dạ dày. Dạ dày nằm ở phần giữa phía trên của bụng, ngay dưới bờ sườn. Dạ dày giúp phân hủy và tiêu hóa thức ăn.

Ung thư dạ dày có thể xảy ra ở bất kỳ phần nào của dạ dày. Thông thường, ung thư dạ dày xảy ra ở phần chính của dạ dày. Phần này được gọi là thân dạ dày.

Ung thư dạ dày có thể bắt đầu ở chỗ nối giữa dạ dày và thực quản. Chỗ nối giữa dạ dày và thực quản gọi là tâm vị. Ống dẫn thức ăn từ miệng đến dạ dày được gọi là thực quản.

Vị trí ung thư bắt đầu trong dạ dày là một yếu tố rất quan trọng để các bác sĩ nghĩ đến khi lập kế hoạch điều trị. Các yếu tố khác có thể bao gồm giai đoạn ung thư và loại tế bào liên quan. Điều trị thường bao gồm phẫu thuật để loại bỏ ung thư dạ dày. Các phương pháp điều trị khác có thể được sử dụng trước và sau phẫu thuật.

Điều trị ung thư dạ dày có nhiều khả năng thành công nhất nếu ung thư còn khu trú trong dạ dày. Tiên lượng cho người mắc bệnh ung thư dạ dày sớm là khá tốt, nhiều người có thể được chữa khỏi bệnh. Hầu hết, bệnh ung thư dạ dày được phát hiện khi bệnh đã tiến triển và khó có khả năng chữa khỏi. Ung thư dạ dày phát triển qua thành dạ dày hoặc lan sang các bộ phận khác của cơ thể sẽ khó chữa khỏi hơn.

 

Ung thư ở phần thân dạ dày

Khối u xâm lấn toàn bộ dạ dày, lan ra thành dạ dày

 

2. Triệu chứng

Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư dạ dày có thể bao gồm:

- Khó nuốt.

- Đau bụng.

- Cảm thấy đầy hơi sau khi ăn.

- Cảm thấy no sau khi ăn một lượng nhỏ thức ăn.

- Không cảm thấy đói mặc dù đã nhịn khá lâu.

- Ợ nóng.

- Ậm ạch khó tiêu, cảm giác nặng bụng.

- Buồn nôn.

- Nôn mửa.

- Sụt cân.

- Cảm thấy rất mệt mỏi, uể oải.

- Phân trông có màu đen.

Ung thư dạ dày không phải lúc nào cũng gây ra các triệu chứng ở giai đoạn đầu. Khi ung thư dạ dày xảy ra, các triệu chứng có thể bao gồm khó tiêu và đau ở phần trên của bụng. Các triệu chứng có thể không xảy ra cho đến khi ung thư tiến triển. Các giai đoạn sau của ung thư dạ dày có thể gây ra các triệu chứng như cảm thấy rất mệt mỏi, cảm giác nặng bụng, ậm ạch, khó tiêu, sụt cân, nôn ra máu và đại tiện phân đen.

Ung thư dạ dày lan sang các bộ phận khác của cơ thể được gọi là ung thư dạ dày di căn. Nó gây ra các triệu chứng cụ thể ở nơi nó lây lan. Ví dụ, khi ung thư lan đến các hạch bạch huyết, nó có thể làm cho hạch bạch huyết to lên, chúng ta có thể sờ thấy dưới da, đặc biệt ở dưới hàm, ở cổ và trên xương đòn. Khi lây lan đến gan có thể gây vàng da, vàng mắt do tắc mật hoặc siêu âm thấy nhiều u ở gan…

3. Nguyên nhân

Không rõ nguyên nhân cụ thể gây ung thư dạ dày. Các chuyên gia tin rằng hầu hết bệnh ung thư dạ dày đều bắt đầu khi có một nguyên nhân nào đó làm tổn thương lớp niêm mạc bên trong dạ dày. Ví dụ như bị nhiễm trùng dạ dày, trào ngược axit kéo dài và ăn nhiều thức ăn mặn… Tuy nhiên, không phải ai có những yếu tố nguy cơ này cũng bị ung thư dạ dày. Vì vậy cần nhiều nghiên cứu hơn để tìm ra chính xác nguyên nhân gây ra nó.

Ung thư dạ dày bắt đầu khi có một nguyên nhân nào đó làm tổn thương các tế bào ở lớp lót bên trong dạ dày. Nó tạo ra sự thay đổi đột biến trong DNA của chúng. Những thay đổi đó làm cho các tế bào phát triển rất nhanh chóng, các tế bào này không chết theo vòng đời tự nhiên mà trở thành bất tử. Điều này gây ra rất nhiều tế bào dư thừa trong dạ dày. Các tế bào này có thể tạo thành một khối gọi là khối u.

Các tế bào ung thư trong dạ dày có thể xâm lấn và phá hủy các mô cơ thể khỏe mạnh. Chúng có thể bắt đầu phát triển sâu hơn vào thành dạ dày. Theo thời gian, các tế bào ung thư có thể vỡ ra và lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Khi các tế bào ung thư lan sang một bộ phận khác của cơ thể, nó được gọi là di căn.

4. Các loại ung thư dạ dày

Loại ung thư dạ dày mà bạn mắc phải dựa trên loại tế bào nơi bệnh ung thư của bạn bắt đầu. Các loại ung thư dạ dày bao gồm:

- Ung thư biểu mô tuyến: Ung thư biểu mô tuyến dạ dày bắt đầu từ các tế bào sản xuất chất nhầy. Đây là loại ung thư dạ dày phổ biến nhất. Gần như tất cả các ung thư bắt đầu ở dạ dày đều là ung thư biểu mô tuyến.

- Các khối u mô đệm dạ dày-ruột (GIST): U mô đệm dạ dày-ruột bắt đầu từ các tế bào thần kinh đặc biệt được tìm thấy trong thành dạ dày và các cơ quan tiêu hóa khác. U mô đệm dạ dày-ruột là một loại sarcoma mô mềm.

- Khối u carcinoid: Khối u carcinoid là loại ung thư bắt đầu trong các tế bào thần kinh nội tiết. Các tế bào thần kinh nội tiết được tìm thấy ở nhiều nơi trong cơ thể. Chúng thực hiện một số chức năng của tế bào thần kinh cũng như của tế bào tạo ra nội tiết tố. Khối u carcinoid là một loại u thần kinh nội tiết.

- Ung thư hạch: Ung thư hạch là loại ung thư bắt đầu từ các tế bào của hệ thống miễn dịch. Hệ thống miễn dịch của cơ thể có chức năng chống lại vi trùng gây bệnh. Thỉnh thoảng, ung thư hạch có thể bắt đầu trong dạ dày. Hầu hết các ung thư hạch bắt đầu trong dạ dày là loại ung thư hạch không Hodgkin.

5. Các yếu tố nguy cơ

Các yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày bao gồm:

- Các vấn đề liên quan đến axit dạ dày trào ngược vào thực quản, được gọi là bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

- Chế độ ăn nhiều đồ mặn và thực phẩm hun khói.

- Chế độ ăn ít trái cây và rau quả.

- Nhiễm trùng dạ dày do vi khuẩn có tên Helicobacter pylori gây ra.

- Viêm và kích thích bên trong dạ dày, được gọi là viêm dạ dày.

- Hút thuốc.

- Sự phát triển của các tế bào không ung thư trong dạ dày, được gọi là polyp.

- Tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư dạ dày.

- Tiền sử gia đình mắc các hội chứng di truyền làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày và các bệnh ung thư khác, chẳng hạn như ung thư dạ dày lan tỏa di truyền, hội chứng Lynch, hội chứng polyp vị thành niên, hội chứng Peutz-Jeghers và bệnh polyp tuyến gia đình.

6. phòng ngừa

Để giảm nguy cơ ung thư dạ dày, bạn có thể:

- Ăn nhiều trái cây và rau quả: Cố gắng đưa trái cây và rau quả vào chế độ ăn uống hàng ngày của bạn. Chọn nhiều loại trái cây và rau quả nhiều màu sắc.

- Giảm lượng thức ăn mặn và hun khói: Hãy bảo vệ dạ dày của bạn bằng cách hạn chế ăn những thực phẩm này.

- Bỏ thuốc lá: Nếu bạn hút thuốc, hãy bỏ thuốc lá. Nếu bạn không hút thuốc, đừng bắt đầu hút. Hút thuốc làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày và nhiều loại ung thư khác đặc biệt ung thư phổi.

- Hãy cho bác sĩ của bạn biết nếu ung thư dạ dày di truyền trong gia đình bạn: Những người có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư dạ dày có thể được sàng lọc ung thư dạ dày. Xét nghiệm sàng lọc có thể phát hiện ung thư dạ dày trước khi nó gây ra các triệu chứng.

7. Chẩn đoán

Các xét nghiệm và các phương pháp được sử dụng để chẩn đoán và phát hiện ung thư dạ dày bao gồm:

- Nội soi dạ dày: Để tìm kiếm dấu hiệu ung thư, bác sĩ có thể sử dụng một camera nhỏ để quan sát bên trong dạ dày, phương pháp này được gọi là nội soi dạ dày. Một ống có gắn camera nhỏ ở đầu được đưa xuống cổ họng và vào dạ dày để khảo sát các thương tổn trong dạ dày. Bệnh nhân thường được gây mê khi nội soi dạ dày.

 

Phác họa hình ảnh nội soi dạ dày

 

- Lấy mẫu mô để xét nghiệm: Khi nội soi dạ dày, nếu thấy tổn thương trong dạ dày nó có thể được loại bỏ, lấy ra để xét nghiệm. Đây được gọi là sinh thiết. Các dụng cụ đặc biệt được truyền xuống ống nội soi để lấy mẫu mô. Mẫu mô được gửi đến phòng thí nghiệm để thử nghiệm.

Xác định giai đoạn của ung thư dạ dày:

Khi được phát hiện bị bệnh ung thư dạ dày, bệnh nhân có thể thực hiện các xét nghiệm khác để xem liệu ung thư có lan rộng hay không. Thông tin này được sử dụng để xác định giai đoạn của bệnh ung thư. Giai đoạn ung thư cho bác sĩ biết mức độ tiến triển của bệnh ung thư và tiên lượng của bệnh nhân. Các xét nghiệm và các phương pháp được sử dụng để xác định giai đoạn ung thư dạ dày bao gồm:

- Xét nghiệm máu: Xem các chất chỉ dấu u gọi là Tumor marker có tăng hay không.

- Siêu âm dạ dày: Siêu âm là một xét nghiệm hình ảnh sử dụng sóng âm thanh để tạo ra hình ảnh. Đối với ung thư dạ dày, các hình ảnh có thể cho thấy ung thư đã phát triển bao xa vào thành dạ dày. Để chụp ảnh, một ống nhỏ có gắn camera ở đầu sẽ đi xuống cổ họng và vào dạ dày. Một công cụ siêu âm đặc biệt được sử dụng để tạo ra hình ảnh của dạ dày.

Siêu âm có thể được sử dụng để quan sát các hạch bạch huyết gần dạ dày. Các hình ảnh có thể giúp hướng dẫn kim lấy mô từ các hạch bạch huyết. Mô này được kiểm tra trong phòng thí nghiệm để tìm tế bào ung thư.

- Kiểm tra hình ảnh: Các xét nghiệm hình ảnh tạo ra hình ảnh để giúp bác sĩ tìm kiếm các dấu hiệu cho thấy ung thư dạ dày đã lan rộng. Những hình ảnh này có thể cho thấy các tế bào ung thư ở các hạch bạch huyết gần đó hoặc các bộ phận khác của cơ thể. Các xét nghiệm có thể bao gồm chụp CT-scan và chụp cắt lớp tán xạ positron (PET).

- Ca phẫu thuật: Đôi khi các xét nghiệm hình ảnh không cho hình ảnh rõ ràng về bệnh ung thư của bệnh nhân, vì vậy cần phải phẫu thuật để xem bên trong cơ thể. Phẫu thuật có thể tìm kiếm ung thư đã lan rộng, còn được gọi là ung thư di căn. Phẫu thuật có thể giúp bác sĩ đảm bảo không có khối u ung thư nhỏ nào trên gan hoặc trong bụng.

Các xét nghiệm khác có thể được sử dụng trong những tình huống nhất định.

Bác sĩ sẽ sử dụng thông tin từ các xét nghiệm này để xác định giai đoạn bệnh ung thư của bệnh nhân. Các giai đoạn của ung thư dạ dày là các số từ 0 đến 4.

Ở giai đoạn 0, ung thư còn nhỏ và chỉ ở bề mặt bên trong dạ dày.

Ung thư dạ dày giai đoạn 1 đã phát triển vào các lớp bên trong của dạ dày.

Ở giai đoạn 2 và giai đoạn 3, ung thư phát triển sâu hơn vào thành dạ dày. Ung thư có thể đã lan đến các hạch bạch huyết gần đó.

Ở giai đoạn 4, ung thư dạ dày có thể đã phát triển qua dạ dày và đến các cơ quan lân cận. Giai đoạn 4 bao gồm các bệnh ung thư đã lan sang các bộ phận khác của cơ thể. Khi ung thư lây lan, nó được gọi là ung thư di căn. Khi ung thư dạ dày di căn, nó thường di căn đến các hạch bạch huyết hoặc gan. Nó cũng có thể đi đến lớp niêm mạc xung quanh các cơ quan trong bụng, được gọi là phúc mạc.

Bệnh nhân cần phải hiểu được tiên lượng của ung thư dạ dày

Bác sĩ căn cứ vào giai đoạn ung thư để hiểu tiên lượng của bệnh nhân. Tiên lượng là khả năng ung thư sẽ được chữa khỏi như thế nào. Đối với ung thư dạ dày, tiên lượng bệnh ung thư giai đoạn đầu rất tốt. Khi giai đoạn càng cao, cơ hội chữa khỏi càng thấp. Ngay cả khi ung thư dạ dày không thể chữa khỏi, các phương pháp điều trị có thể kiểm soát ung thư để kéo dài cuộc sống và giúp bạn cảm thấy thoải mái.

Những yếu tố có thể ảnh hưởng đến tiên lượng bệnh ung thư dạ dày bao gồm:

- Loại ung thư.

- Giai đoạn ung thư.

- Ung thư nằm ở đâu trong dạ dày.

- Tổng trạng chung của bệnh nhân.

- Nếu ung thư được loại bỏ hoàn toàn bằng phẫu thuật thì tiên lượng tốt.

- Khả năng ung thư đáp ứng với điều trị bằng hóa trị hoặc xạ trị.

- Suy nghĩ tích cực của người bệnh.

Phát hiện ung thư trước khi có triệu chứng: Đây là một công việc hết sức quan trọng góp phần chữa khỏi ung thư dạ dày

Đôi khi các xét nghiệm được sử dụng để tìm ung thư dạ dày ở những người không có triệu chứng. Điều này được gọi là sàng lọc ung thư dạ dày. Mục tiêu của sàng lọc là phát hiện ung thư dạ dày khi nó còn nhỏ và có nhiều khả năng chữa khỏi hơn.

Tại Hoa Kỳ, xét nghiệm sàng lọc ung thư dạ dày chỉ dành cho những người có nguy cơ mắc ung thư dạ dày cao. Nguy cơ của bạn có thể cao nếu ung thư dạ dày di truyền trong gia đình bạn. Bạn có thể có nguy cơ cao nếu mắc hội chứng di truyền có thể gây ung thư dạ dày. Các ví dụ bao gồm ung thư dạ dày lan tỏa di truyền, hội chứng Lynch, hội chứng đa polyp vị thành niên, hội chứng Peutz-Jeghers và bệnh đa polyp tuyến gia đình.

Ở những nơi khác trên thế giới, nơi ung thư dạ dày phổ biến hơn nhiều, các xét nghiệm phát hiện ung thư dạ dày được sử dụng rộng rãi hơn.

Nội soi dạ dày là xét nghiệm phổ biến nhất được sử dụng để phát hiện ung thư dạ dày. 

Sàng lọc ung thư dạ dày là một lĩnh vực nghiên cứu ung thư tích cực. Các nhà khoa học đang nghiên cứu xét nghiệm máu và các cách khác để phát hiện ung thư dạ dày trước khi nó gây ra các triệu chứng.

8. Điều trị

Các lựa chọn điều trị ung thư dạ dày phụ thuộc vào vị trí của ung thư trong dạ dày và giai đoạn của nó. Các bác sĩ sẽ căn cứ vào tổng trạng chung của bệnh nhân và sở thích của bệnh nhân khi lập kế hoạch điều trị. Phương pháp điều trị ung thư dạ dày bao gồm phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, liệu pháp nhắm trúng đích, liệu pháp miễn dịch và chăm sóc giảm nhẹ.

Phẫu thuật

Mục tiêu của phẫu thuật ung thư dạ dày là loại bỏ toàn bộ khối ung thư. Đối với ung thư dạ dày nhỏ, phẫu thuật có thể là phương pháp điều trị đầu tiên. Các phương pháp điều trị khác có thể được sử dụng trước tiên nếu ung thư dạ dày phát triển sâu hơn vào thành dạ dày hoặc lan đến các hạch bạch huyết.

Các phương pháp được sử dụng để điều trị ung thư dạ dày bao gồm:

Loại bỏ các khối ung thư nhỏ khỏi niêm mạc dạ dày. Những khối ung thư rất nhỏ có thể được cắt bỏ khỏi lớp lót bên trong dạ dày. Để loại bỏ ung thư, một ống được đưa xuống cổ họng và vào dạ dày. Các dụng cụ cắt đặc biệt được đưa qua ống để cắt bỏ khối u. Thủ tục này được gọi là cắt bỏ niêm mạc nội soi. Nó có thể là một lựa chọn để điều trị ung thư giai đoạn 1 đang phát triển ở lớp lót bên trong dạ dày. Ở giai đoạn 1 và cắt tổn thương ung thư qua nội soi dạ dày có thể chữa khỏi ung thư dạ dày.

Cắt bỏ một phần dạ dày. Thủ tục này được gọi là cắt dạ dày một phần. Bác sĩ phẫu thuật sẽ loại bỏ phần dạ dày bị ảnh hưởng bởi bệnh ung thư và một số mô khỏe mạnh xung quanh nó. Nó có thể là một lựa chọn nếu ung thư dạ dày của bạn nằm ở phần dạ dày gần ruột non nhất.

Cắt bỏ toàn bộ dạ dày. Thủ tục này được gọi là cắt dạ dày toàn bộ. Nó liên quan đến việc loại bỏ toàn bộ dạ dày và một số mô xung quanh. Bác sĩ phẫu thuật nối thực quản với ruột non để cho phép thức ăn di chuyển qua hệ thống tiêu hóa. Cắt dạ dày toàn bộ là phương pháp điều trị ung thư ở phần dạ dày gần thực quản nhất.

Cắt bỏ hạch bạch huyết để tìm ung thư. Bác sĩ phẫu thuật có thể loại bỏ các hạch bạch huyết trong bụng của bạn để kiểm tra ung thư.

Phẫu thuật để giảm triệu chứng. Phẫu thuật cắt bỏ một phần dạ dày có thể làm giảm các triệu chứng của bệnh ung thư đang phát triển. Đây có thể là một lựa chọn nếu ung thư đã tiến triển và các phương pháp điều trị khác không giúp ích được gì.

Ung thư dạ dày giai đoạn 1 nhỏ thường có thể được cắt bỏ khỏi lớp lót bên trong dạ dày. Nhưng nếu ung thư phát triển đến lớp cơ của thành dạ dày thì đây có thể không phải là một lựa chọn. 

Đối với ung thư dạ dày giai đoạn 2 và giai đoạn 3, phẫu thuật có thể không phải là phương pháp điều trị đầu tiên. Hóa trị và xạ trị có thể được sử dụng đầu tiên để thu nhỏ khối u. Điều này có thể giúp loại bỏ ung thư hoàn toàn dễ dàng hơn. Phẫu thuật thường liên quan đến việc cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ dạ dày và một số hạch bạch huyết.

Nếu ung thư dạ dày giai đoạn 4 phát triển qua dạ dày và vào các cơ quan lân cận, phẫu thuật có thể là một lựa chọn. Để loại bỏ toàn bộ khối u, các bộ phận của các cơ quan lân cận cũng có thể bị loại bỏ. Các phương pháp điều trị khác có thể được sử dụng trước tiên để thu nhỏ khối u. Nếu ung thư giai đoạn 4 không thể loại bỏ hoàn toàn, phẫu thuật có thể giúp kiểm soát các triệu chứng.

Hóa trị

Hóa trị là phương pháp điều trị bằng thuốc sử dụng hóa chất để tiêu diệt tế bào ung thư. Các loại hóa trị bao gồm:

Hóa trị toàn thân. Loại hóa trị phổ biến nhất liên quan đến các loại thuốc đi khắp cơ thể, tiêu diệt các tế bào ung thư. Điều này được gọi là hóa trị liệu toàn thân. Thuốc có thể được tiêm qua tĩnh mạch hoặc dùng dưới dạng thuốc viên.

Hóa trị tại chỗ trong ổ bụng. Loại hóa trị này được gọi là hóa trị liệu trong phúc mạc tăng nhiệt (HIPEC). HIPEC được thực hiện ngay sau khi phẫu thuật. Sau khi bác sĩ phẫu thuật cắt bỏ khối u dạ dày, các loại thuốc hóa trị sẽ được đưa trực tiếp vào bụng. Các loại thuốc được làm nóng để làm cho chúng hiệu quả hơn. Hóa trị được đặt tại chỗ trong một khoảng thời gian nhất định và sau đó được dẫn lưu ra ngoài.

Hóa trị có thể không cần thiết đối với ung thư dạ dày giai đoạn 1. Nó có thể không cần thiết nếu phẫu thuật loại bỏ tất cả các bệnh ung thư và có nguy cơ ung thư tái phát thấp.

Hóa trị thường được sử dụng trước khi phẫu thuật để điều trị ung thư dạ dày giai đoạn 2 và giai đoạn 3. Hóa trị toàn thân có thể giúp thu nhỏ khối u để dễ dàng loại bỏ hơn. Thực hiện hóa trị liệu trước khi phẫu thuật được gọi là hóa trị liệu tân bổ trợ.

Hóa trị toàn thân có thể được sử dụng sau phẫu thuật nếu có nguy cơ một số tế bào ung thư bị bỏ lại. Nguy cơ này có thể cao hơn nếu ung thư phát triển sâu vào thành dạ dày hoặc lan đến các hạch bạch huyết. Thực hiện hóa trị sau phẫu thuật được gọi là hóa trị bổ trợ.

Hóa trị có thể được sử dụng đơn lẻ hoặc có thể kết hợp với xạ trị.

Nếu phẫu thuật không phải là một lựa chọn, thay vào đó, hóa trị liệu toàn thân có thể được khuyến nghị. Nó có thể được sử dụng nếu ung thư đã quá nặng hoặc nếu bạn không đủ sức khỏe để phẫu thuật. Hóa trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng ung thư.

HIPEC là một phương pháp điều trị thử nghiệm có thể là một lựa chọn cho bệnh ung thư dạ dày giai đoạn 4. Nó có thể được sử dụng nếu ung thư không thể loại bỏ hoàn toàn vì nó lan rộng qua dạ dày và đến các cơ quan lân cận. Bác sĩ phẫu thuật có thể loại bỏ càng nhiều ung thư càng tốt. Sau đó HIPEC giúp tiêu diệt bất kỳ tế bào ung thư nào còn sót lại. Bên cạnh phẫu thuật, hóa trị, những phương pháp điều trị khác bao gồm: Xạ trị, liệu pháp nhắm trúng đích, liệu pháp miễn dịch, chăm sóc giảm nhẹ.