Nhiễm Trùng Xương Khớp Ở Trẻ Em: Thách Thức Chẩn Đoán và Chiến Lược Điều Trị Toàn Diện

Danh mục viết tắt

• CBC: complete blood count;
• CRP: C-reactive protein;
• ESR: erythrocyte sedimentation rate;
• IV: intravenous;
• MSSA: methicillin-sensitive Staphylococcus aureus;
• MRI: magnetic resonance imaging;
• MRSA: methicillin-resistant Staphylococcus aureus;
• OM: osteomyelitis;
• PO: per os (oral);
• SA: septic arthritis

Figure. Sequelae of hip and shoulder in the follow-up. a, AP radiograph of the pelvis demonstrating severe deformity of the hip, including complete loss of femoral head and neck with no articulation of the hip, limb-length discrepancy and acetabular dysplasia (yellow arrow). b, Lateral-view radiograph of humerus showing the epiphysis of the proximal humerus are partially absent (red arrow).

Nhiễm trùng xương và khớp (Bone and Joint Infections – BJI) ở trẻ em bao gồm viêm xương tủy xương (OM), viêm khớp nhiễm khuẩn (SA) và viêm cơ mủ (pyomyositis), là các bệnh lý tiềm ẩn biến chứng nặng nề nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Đặc điểm lâm sàng đa dạng theo độ tuổi và vị trí tổn thương khiến việc phát hiện sớm gặp khó khăn.

Tài liệu hướng dẫn từ ESPID năm 2017 cung cấp một hệ thống khuyến nghị thực hành dựa trên bằng chứng giúp chuẩn hóa chẩn đoán, điều trị và theo dõi.

Bài viết này trình bày một trường hợp lâm sàng đặc trưng, qua đó khai thác các nguyên tắc thực hành từ hướng dẫn, từ đó giúp nâng cao khả năng xử trí của nhân viên y tế trong thực hành lâm sàng thực tế.

Trình Bày Ca Bệnh

Bệnh nhi 7 tuổi, tiền sử khỏe mạnh, được đưa đến khám với tình trạng sốt kéo dài 3 ngày, kèm theo đau và sưng vùng đùi trái, đi khập khiễng. Trẻ từ chối chịu lực lên chân bên trái và than đau khi vận động khớp háng.

• Không có tiền sử chấn thương, phẫu thuật hoặc nhiễm trùng gần đây.
• Khi thăm khám ghi nhận sốt 38.7°C, phản ứng đau rõ khi cử động thụ động khớp háng trái, sưng nhẹ vùng trên gối trái, không ban da hoặc chấn thương rõ.
• Trẻ không thể đứng thẳng và từ chối đi lại.
• Khám toàn thân không ghi nhận bất thường khác.

Đánh Giá Chẩn Đoán

Các xét nghiệm cận lâm sàng được thực hiện như sau:

Hình ảnh học:

• X-quang xương đùi trái: chưa ghi nhận bất thường (bình thường ở giai đoạn sớm).
• Siêu âm khớp háng: có tràn dịch khớp đáng kể bên trái, không có mủ rõ ràng.
• MRI đùi và khung chậu: ghi nhận viêm xương đùi giữa bên trái kèm theo phù mô mềm và tràn dịch khớp háng trái → gợi ý viêm xương tủy xương kèm viêm khớp nhiễm khuẩn liên quan (OM-SA).

Kế Hoạch Điều Trị

Theo Dõi và Kết Quả

MRI kiểm tra sau điều trị không ghi nhận còn tổn thương xương hay dịch khớp. Không cần can thiệp phẫu thuật. Trẻ quay lại hoạt động thể chất bình thường.

Thảo Luận Chi Tiết

Trường hợp này đại diện cho một tình huống OM-SA phối hợp, thường gặp ở trẻ trên 5 tuổi. Việc phối hợp các phương tiện chẩn đoán – đặc biệt là MRI – đóng vai trò then chốt trong việc xác định phạm vi tổn thương và lập kế hoạch điều trị.

Theo hướng dẫn ESPID, MRI nên được chỉ định trong các trường hợp nghi ngờ tổn thương sâu hoặc không đáp ứng lâm sàng rõ ràng với điều trị ban đầu. CRP được dùng như một chỉ dấu theo dõi đáng tin cậy, với xu hướng giảm rõ trong vài ngày nếu đáp ứng điều trị tốt.

S. aureus (MSSA hoặc MRSA) là nguyên nhân thường gặp nhất ở lứa tuổi này. Dù vậy, hướng dẫn nhấn mạnh tầm quan trọng của chẩn đoán vi sinh để cá thể hóa điều trị và phát hiện những nguyên nhân không do nhiễm khuẩn như bệnh lý huyết học hoặc ác tính.

Điều trị kéo dài bằng kháng sinh đường uống được áp dụng sau giai đoạn khởi đầu bằng IV, với điều kiện bệnh nhân ổn định và CRP giảm ≥30–50% giá trị ban đầu. Việc tránh chẩn đoán trễ và can thiệp sớm giúp giảm nguy cơ biến chứng như hoại tử xương, cứng khớp hoặc nhiễm trùng mạn tính.

Kết Luận

• MRI là công cụ chẩn đoán quan trọng giúp phát hiện sớm tổn thương xương và phần mềm trong OM-SA.
• CRP là chỉ dấu đáng tin cậy cho đánh giá đáp ứng điều trị.
• Điều trị nên được cá thể hóa, theo dõi sát và kết hợp vật lý trị liệu sớm.
• Chẩn đoán vi sinh giúp tối ưu hóa điều trị và tránh lạm dụng kháng sinh phổ rộng kéo dài.

TL Tham Khảo

Jesús Saavedra-Lozano et al. Bone and Joint Infections. The Pediatric Infectious Disease Journal • Volume 36, Number 8, August 2017

Nguồn: Docquity Vietnam