GÓP Ý VỀ THỰC HÀNH ĐÔNG MÁU
(MÔN SINH LÝ)

DS. NGÔ VIẾT PHÚ
Trung tâm Thí nghiệm

1. Đặt vấn đề

Năm học 2024 – 2025, Trung tâm Thí nghiệm tổ chức thực hành môn Sinh lý cho các lớp Dược sĩ đại học, Cử nhân Điều dưỡng – Hộ sinh, trong đó có các bài xét nghiệm về máu chảy, máu đông.

1. Thời gian máu chảy (TS: Temps de Saignement; BT: Bleeding Time)

• Nguyên tắc (Kiểu Duke) là kiểm tra thời gian máu chảy ra từ khi chích kim vào vùng giữa dái tai đến khi máu ngừng chảy.
• Bình thường: 2-5 phút
  1. Thời gian máu đông (TC: Temps de Coagulation; CT: Clotting Time)

• Nguyên tắc (Kiểu Milian) là xác định tốc độ xuất hiện sợi huyết trong giọt máu trên phiến kính.
• Bình thường: 4-10 phút
  1. Mặt hạn chế của 2 phương pháp trên là làm thủ công, độ chính xác chưa cao, nhiều sai số do các yếu tố như kỹ thuật chích máu, bóp nặn máu, nhiệt độ, đường kính giọt máu,…

Hiện nay 2 xét nghiệm trên ít dùng và được thay thế bằng các xét nghiệm chính xác hơn.

2. Đề xuất

Để khắc phục mặt yếu nêu trên đồng thời cải tiến phương pháp giảng dạy thực hành nâng cao chất lượng đào tạo, Trung tâm Thí nghiệm đề xuất sử dụng một số xét nghiệm hiện đang được dùng tại phòng xét nghiệm huyết học tại các  bệnh viện.

1. Thời gian Prothrombin (PT: Prothrombin Time)

• Đo thời gian máu đông ngoại sinh, giúp phát hiện và chẩn đoán rối loạn chảy máu hoặc đông máu.
• Bình thường: 11-13 giây
  1. Tỉ lệ chuẩn hóa quốc tế (INR: International Normalized Ratio)

• INR là tỷ số giữa PT người bệnh và PT người bình thường nhân với hệ số ISI (International Sensitivity Index)
• Bình thường: 0.8-1.2
  1. Thời gian Thromboplastin một phần hoạt hóa (APTT: Activated Partial Thromboplastin Time)

• Đánh giá đông máu nội sinh
• Bình thường: 23-36 giây
  1. PT, APTT là những xét nghiệm giúp phát hiện, chẩn đoán rối loạn, chảy máu, đông máu, cần phải làm trước khi phẫu thuật, điều trị và phòng ngừa nhiều biến chứng nguy hiểm.
  2. Giới thiệu máy đông máu và thuốc thử

Trung tâm Thí nghiệm hiện được trang bị máy đông máu 4 kênh Urit 610 Medical Electronic Co., Ltd. (China) là máy xét nghiệm đông máu hiện đại làm được nhiều xét nghiệm đông máu trong đó có PT và APTT.

• Bộ thuốc thử gồm có:
  • Thuốc thử PT: Erba Protime LS10
  • Thuốc thử APTT: Erba Active, Erba CaCl₂
• Qui trình vận hành:
  • Chuẩn bị thuốc thử và mẫu thử
  • Đặt bi vào cốc mẫu
  • Nhấn “Channel Selection” để chọn kênh
  • Nhấn “Incubation time” để cài đặt thời gian
  • Nhấn “.” để đưa giấy in vào máy
  • Nhấn “Menu” để thiết lập và truy vấn kết quả

3. Kết luận

Các xét nghiệm TS, TC hiện nay rất ít dùng, các bệnh viện đều dùng máy để đo PT, APTT. Trung tâm Thí nghiệm xin giới thiệu để thầy cô tham khảo và áp dụng trong giảng dạy thực hành giúp sinh viên nâng cao kiến thức dễ dàng tiếp cận khi đi thực tế tại bệnh viện.